MAŁE PIENINY, WIELKI SKARB
Małe Pieniny są częścią całych Pienin leżącą na wschód od Pienin Właściwych. Pasmo to ciągnie się zarówno po stronie polskiej jak i słowackiej.
Małe Pieniny są częścią całych Pienin leżącą na wschód od Pienin Właściwych. Pasmo to ciągnie się zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej. Granica biegnie grzbietem aż do Przełęczy Rozdziele, która wyznacza już początek Beskidu Sądeckiego. Na Słowacji obszarem Małych Pieinn zarządza Pieniński Narodny Park. Ciekawostką jest, że wbrew nazwie, to w Małych Pieninach znajduje się najwyższy szczyt całych Pienin mianowicie Wysoka, 1050m.n.p.m. Wokół szczytu rośnie górnoreglowy las świerkowy objęty rezerwatem o nazwie Wysokie Skałki.
Małe Pieniny można zwiedzić wędrując wzdłuż niebieskiego szlaku ze Szczawnicy w kierunku Jaworek, aż po Przełęcz Rodziele. Niech ten szlak będzie osią główną, której się trzymamy omawiając tutaj Małe Pieniny. Wycieczkę można rozpocząć w okolicach przeprawy międzybrzegowej na Sokolicę przy ścieżce pieszo-rowerowej, niedaleko granicy ze Słowacją. Obok schroniska Orlica trzeba wspiąć się na grzebiet pasma, iść w kierunku Szafranówki, a potem dalej nad Szlachtową, pod Wysokim Wierchem, aż po Wysokie Skałki i Rozdziele. Zajmie to ok. 6 godzin w jedną stronę. To dla zaawansowanych i pewnych swej sprawności. Tę wyprawę można też podzielić na etapy, bowiem szlak niebieski przecina w poprzek kilka innych szlaków, którymi można wspiąć się na górę i wędrować wybranym odcinkiem szlaku niebieskiego.
Są to:
– żółty szlak ze Szczawnicy przez Szafranówkę do Leśnicy,
– żółty szlak ze Szlachtowej przez Wysoki Wierch do Wielkiego Lipnika,
– zielony szlak z Jaworek w okolice Wysokiej i do Stranian
– żółty szlak z Białej Wody przez Przełęcz Rozdziele do Litmanowej.
Wędrówka tymi trasami nie będzie polegała jedynie na podziwianiu widoków i przyrody. Małe Pieniny kryją w sobie kilka niespodzianek i prawdziwych turystycznych perełek. Pełne są też atrakcji służących turystom w celach rekreacyjnych i sportowych, jak np.ścieżka rowerowa do Leśnicy i do Czerwonego Klasztoru. Rowerzystom gustującym w terenach górskich i leśnych z pewnością spodobają się znakowane (choć może słabo, trzeba się skupić, żeby nie pobłądzić) szlaki rowerowe pokrywające się po części ze wspomnianym szlakiem niebieskim.
Małe Pieniny są słynne z udostępnianych do zwiedzania wąwozów i rezerwatów: Homole i Biała Woda. Oba malownicze i cenne przyrodniczo. W Homolach w okresie letnim można spotkać Niepylaka Apollo, rzadkiego a największego dziennego motyla w Polsce, symbol Pienińskiego Parku Narodowego. Biała Woda, do której da się wjechać wózkiem dziecięcym lub inwalidzkim, kryje w sobie pozostałości po dawnej wsi. Wśród zarośli uważne oko wędrowca dojrzy stare piwnice i resztki podmurówek chyż czyli rusińskich domostw i gospodarstw.
W Małych Pieninach funkcjonują dwie koleje linowe. Kolej krzesełkowa PKL Palenica w Szczawnicy cały rok wywozi turystów na szczyt Palenicy, gdzie czynna jest rynna grawitacyjna, dodatkowa atrakcja tego miejsca. Zimą zaś na miłośników białego szaleństwa czekają tam stoki o różnym stopniu trudności. Szafranówka dla początkujących, Palenica II jako długa rodzinna trasa i Palenica I posiadająca klasyfikację FIS. W Jaworkach cały rok działa wyciąg krzesełkowy Arena Narciarska Jaworki-Homole. Kolej linowa może wywieźć turystów na górę w okolice wylotu Wąwozu Homole. Tam na polanie tuż obok szlaku zielonego mieści się gościnna góralska bacówka, w pobliżu której często pasą się owce, krowy a nawet osiołek. Zimą Arena działa jako wyciąg i stok narciarski.
Jeśli chodzi o bacówki, juhasów i owce to w sezonie letnim taki malowniczy widok jest przy szlaku niebieskim częsty. Jeden z tradycyjnych szałasów znajduje się w okolicach Durbaszki i Wysokiego Wierchu. Po Durbaszką jako Górski Ośrodek Szkolno-Wypoczynowy działa schronisko turystyczne. Jest to Filia Młodzieżowego Domu Harcerza w Krakowie. Innym schroniskiem Małych Pienin jest wspomniana już Orlica w Szczawnicy. Obiekt ma ciekawą historię, a tuż obok niego stoi Izba Pamięci Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej. Wstęp na wystawę jest wolny.
Ciekawostką charakterystyczną dla Małych Pienin są dawne, nieczynne już sztolnie pod Jarmutą. Są to pozostałości po XVIII-wiecznych kopalniach srebra. Tworzą one system jaskiń po części zalanych wodą. Opowieści o nich intrygują zarówno mieszkańców jak i turystów. Niestety po pierwsze trudno je znaleźć, po drugie ich zwiedzanie jest wzbronione.
Małe Pieniny to bogactwo atrakcji i ciekawostek z nimi związanych. Warto się z nimi zapoznać czytając o Jaworkach, Szlachtowej, Szczawnicy, Leśnicy, o góralach pienińskich czy o dawnych mieszkańcach Rusi Szlachtowskiej.
