Historia Uzdrowiska w Szczawnicy
Szczawnica. Nazwa miejscowości pochodzi od kwaśnych wód zwanych przez górali szczawami. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1413 roku i dotyczy zapisania przez króla Władysława Jagiełłę 400 florenów Abrahamowi z Goszyc przy okazji, którego to zapisu wymieniono dwie Szczawnice : Wyżnią i Niżnią. Do końca XVIII wieku Szczawnica była częścią Starostwa Czorsztyńskiego. Jako zdrojowisko znana jest od ponad 200 lat…
![Kopia obrazki 70x50 s15](https://wpieniny.pl/wp-content/uploads/2019/12/Kopia-obrazki-70x50-s15.jpg)
W roku 1828 Szczawnica została wykupiona przez Stefana Szalaya, który przez kolejne dziesięć lat spłacał w ratach cenę nabycia tego miejsca. W tym czasie zajął się on rozwojem szczawnickiego zakładu zdrojowego. Już wtedy było wiadomo, że szczawnickie wody posiadają właściwości lecznicze. Mówi się, że mieszkańcy poznali te walory już w wieku XVI.
Szalay postarał się o uzyskanie na wyłączność dostępu do dwóch źródeł “Józefiny” i “Stefana”, które zakupił od niejakiego Jana Kuczery vel Kuciera. W tamtym okresie uzdrowisko odwiedzało w sezonie około trzysta osób, co już wtedy było niezwykłym osiągnięciem. Po śmierci Stefana Szalaya w 1838 roku, opieka nad Szczawnicą spoczęła na barkach jego syna – Józefa. To jego uznaje się za prawdziwego założyciela tego uzdrowiska. Poświęcił rok życia na odwiedzenie czeskich kurortów, by zainspirować się do zmodernizowania tego, co pozostawił mu ojciec.
![a833dea49a3650c0e07cc49c933e3b4e](https://wpieniny.pl/wp-content/uploads/2018/08/a833dea49a3650c0e07cc49c933e3b4e.jpg)
Józef Szalay zainicjował całkowitą przebudowę Szczawnicy. Przede wszystkim przekonał górali do przebudowy swoich domostw w taki sposób, aby mogli przyjmować turystów i czerpać z tego zyski. Od tej pory mieszkańcy wyposażali swoje domy w kominy, podłogi i urocze ganki i werandy, które stały się ozdobą całej miejscowości. Ponadto Szalay zaplanował, wyznaczył i stworzył Park Zdrojowy, w którym kuracjusze mogli odpoczywać i prowadzić spotkania towarzyskie. W jego zasługi należy wpisać także powstanie licznych pensjonatów w stylu szwajcarskim, kaplicy zdrojowej czy placu Dietla. Zbudował też swoją nową posiadłość i prowadził czynną działalność promocyjną Szczawnicy. Warto zaznaczyć, że to Józef Szalay przekonał górali do organizowania spływów Przełomem Dunajca i przewożeniem tratwami turystów – ta atrakcja turystyczna stała się znana na całym świecie. Szczawnica była jednym z najczęściej odwiedzanych uzdrowisk, w których gościli członkowie rodów, takich jak: Radziwiłłowie, Sapiehowie czy Lubomirscy, ponadto malarze, pisarze i artyści.
Niedługo przed śmiercią w 1876 roku, Józef Szalay przekazał uzdrowisko w ręce Akademii Umiejętności w Krakowie. Ta pomimo trudności związanych ze spłatą spadkobierców Józefa Szalaya w latach 1880 – 1884 buduje Dworek Gościnny, porządkuje Park, kończy rozpoczętą przez Szalaya budowę drogi przez Pieniny do Czerwonego Klasztoru. Dalsze trudności finansowe i organizacyjne zmuszają Akademię do sprzedaży Szczawnicy w 1909 roku Adamowi Stadnickiemu.
![78c2a2b7847405f5eb047e37704a2c69](https://wpieniny.pl/wp-content/uploads/2018/08/78c2a2b7847405f5eb047e37704a2c69.jpg)
Na ten okres przypadają też złote lata rozwoju i rozkwitu Szczawnicy podczas których Uzdrowisko zostało poddane gruntownej modernizacji. Unowocześniono wówczas infrastrukturę miasta i samego uzdrowiska w celu podniesienia komfortu życia mieszkańców i warunków wypoczynku dla gości. Na miejscu dawnego Zakładu Inhalacyjnego, w willi „Pod Bogarodzicą”, uruchomiono Zakład Hydropatyczny i „Łazienki”, w których kąpiele stosowano na bazie wody „Jan”. Została zainstalowana elektrownia i wprowadzono kanalizację. W roku 1931 zmodernizowano wnętrze pijalni „Domu nad Zdrojami”, zamontowano najnowszej generacji wyposażenie i zakupiono innowacyjne urządzenia do mycia szkła i butelkowania wody mineralnej. W 1936 roku hrabia Stadnicki otworzył supernowoczesne „Inhalatorium” z jedynymi wówczas w Polsce komorami pneumatycznymi, które leczyły za pomocą, odpowiednio dawkowanego, zwiększonego ciśnienia. W roku 1939, hrabia Stadnicki wraz z córką Marią i jej mężem Stefanem Swieżawskim, wystawił komfortową willę „Pod Modrzewiami”. Hrabia Stadnicki zadbał też o poziom i jakość wód mineralnych, zwanych przez miejscowych górali „szczawami”, z których miejscowość słynie. W latach 1912 – 1920 przeprowadzono ich ponowne rozbiory chemiczne a w latach 30′ odkryto kolejną szczawnicką wodę mineralną, nazwaną „Pitoniakówka”.
W 1956, sześć lat po upaństwowieniu Uzdrowiska przez władze PRL-u, roku powołano Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Szczawnica. Lecznictwo sanatoryjne w Szczawnicy, ukierunkowano głównie na terapię chorób zawodowych górników i hutników. Zaczęto budować tzw. sanatoria branżowe, między innymi: „Hutnik”, „Górnik”, z czasem i inne: „Nauczyciel”, „Budowlani”, „Papiernik”, „Dzwonkówka”, oraz „Nawigator”. W 1973 roku został otwarty Zakład Przyrodoleczniczy, w którym umieszczono całą bazę leczniczą: kąpiele, inhalacje, fizykoterapię i masaże. Trzy lata wcześniej uruchomiono także nową pijalnię „Magdalena”.
w 2005 roku, na mocy wyroku NSA, spadkobiercy Adama Stadnickiego odzyskali uzdrowisko w Szczawnicy. Od tego momentu Andrzej Mańkowski, wnuk hrabiego Adama Stadnickiego, zdecydował się zaangażować środki finansowe oraz ogromny nakład pracy by przywrócić Szczawnicy dawny splendor i czar.
Wizja rozwoju Szczawnicy Rodziny Mańkowskich wywodzi się z idei, która przyświecała ich pradziadowi. Opiera się ona na koncepcji stworzenia w Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów i dostępem do komfortowych sanatoriów, a także z bogatym zapleczem infrastrukturalnym z restauracjami i hotelami o najwyższym standardzie usług. Dla kontynuowania tych idei, w 2004 roku powstała rodzinna spółka Thermaleo, której główne kierunki działania koncentrują się właśnie w sektorze hotelarskim, gastronomicznym oraz turystycznym.
![placcc](https://wpieniny.pl/wp-content/uploads/2019/12/placcc.jpg)