Historia Uzdrowiska w Szczawnicy
Szczawnica. Nazwa miejscowości pochodzi od kwaśnych wód zwanych przez górali szczawami. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1413 roku i dotyczy zapisania przez króla Władysława Jagiełłę 400 florenów Abrahamowi z Goszyc przy okazji, którego to zapisu wymieniono dwie Szczawnice : Wyżnią i Niżnią. Do końca XVIII wieku Szczawnica była częścią Starostwa Czorsztyńskiego. Jako zdrojowisko znana jest od ponad 200 lat…
W roku 1828 Szczawnica została wykupiona przez Stefana Szalaya, który przez kolejne dziesięć lat spłacał w ratach cenę nabycia tego miejsca. W tym czasie zajął się on rozwojem szczawnickiego zakładu zdrojowego. Już wtedy było wiadomo, że szczawnickie wody posiadają właściwości lecznicze. Mówi się, że mieszkańcy poznali te walory już w wieku XVI.
Szalay postarał się o uzyskanie na wyłączność dostępu do dwóch źródeł “Józefiny” i “Stefana”, które zakupił od niejakiego Jana Kuczery vel Kuciera. W tamtym okresie uzdrowisko odwiedzało w sezonie około trzysta osób, co już wtedy było niezwykłym osiągnięciem. Po śmierci Stefana Szalaya w 1838 roku, opieka nad Szczawnicą spoczęła na barkach jego syna – Józefa. To jego uznaje się za prawdziwego założyciela tego uzdrowiska. Poświęcił rok życia na odwiedzenie czeskich kurortów, by zainspirować się do zmodernizowania tego, co pozostawił mu ojciec.
Józef Szalay zainicjował całkowitą przebudowę Szczawnicy. Przede wszystkim przekonał górali do przebudowy swoich domostw w taki sposób, aby mogli przyjmować turystów i czerpać z tego zyski. Od tej pory mieszkańcy wyposażali swoje domy w kominy, podłogi i urocze ganki i werandy, które stały się ozdobą całej miejscowości. Ponadto Szalay zaplanował, wyznaczył i stworzył Park Zdrojowy, w którym kuracjusze mogli odpoczywać i prowadzić spotkania towarzyskie. W jego zasługi należy wpisać także powstanie licznych pensjonatów w stylu szwajcarskim, kaplicy zdrojowej czy placu Dietla. Zbudował też swoją nową posiadłość i prowadził czynną działalność promocyjną Szczawnicy. Warto zaznaczyć, że to Józef Szalay przekonał górali do organizowania spływów Przełomem Dunajca i przewożeniem tratwami turystów – ta atrakcja turystyczna stała się znana na całym świecie. Szczawnica była jednym z najczęściej odwiedzanych uzdrowisk, w których gościli członkowie rodów, takich jak: Radziwiłłowie, Sapiehowie czy Lubomirscy, ponadto malarze, pisarze i artyści.
Niedługo przed śmiercią w 1876 roku, Józef Szalay przekazał uzdrowisko w ręce Akademii Umiejętności w Krakowie. Ta pomimo trudności związanych ze spłatą spadkobierców Józefa Szalaya w latach 1880 – 1884 buduje Dworek Gościnny, porządkuje Park, kończy rozpoczętą przez Szalaya budowę drogi przez Pieniny do Czerwonego Klasztoru. Dalsze trudności finansowe i organizacyjne zmuszają Akademię do sprzedaży Szczawnicy w 1909 roku Adamowi Stadnickiemu.
Na ten okres przypadają też złote lata rozwoju i rozkwitu Szczawnicy podczas których Uzdrowisko zostało poddane gruntownej modernizacji. Unowocześniono wówczas infrastrukturę miasta i samego uzdrowiska w celu podniesienia komfortu życia mieszkańców i warunków wypoczynku dla gości. Na miejscu dawnego Zakładu Inhalacyjnego, w willi „Pod Bogarodzicą”, uruchomiono Zakład Hydropatyczny i „Łazienki”, w których kąpiele stosowano na bazie wody „Jan”. Została zainstalowana elektrownia i wprowadzono kanalizację. W roku 1931 zmodernizowano wnętrze pijalni „Domu nad Zdrojami”, zamontowano najnowszej generacji wyposażenie i zakupiono innowacyjne urządzenia do mycia szkła i butelkowania wody mineralnej. W 1936 roku hrabia Stadnicki otworzył supernowoczesne „Inhalatorium” z jedynymi wówczas w Polsce komorami pneumatycznymi, które leczyły za pomocą, odpowiednio dawkowanego, zwiększonego ciśnienia. W roku 1939, hrabia Stadnicki wraz z córką Marią i jej mężem Stefanem Swieżawskim, wystawił komfortową willę „Pod Modrzewiami”. Hrabia Stadnicki zadbał też o poziom i jakość wód mineralnych, zwanych przez miejscowych górali „szczawami”, z których miejscowość słynie. W latach 1912 – 1920 przeprowadzono ich ponowne rozbiory chemiczne a w latach 30′ odkryto kolejną szczawnicką wodę mineralną, nazwaną „Pitoniakówka”.
W 1956, sześć lat po upaństwowieniu Uzdrowiska przez władze PRL-u, roku powołano Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Szczawnica. Lecznictwo sanatoryjne w Szczawnicy, ukierunkowano głównie na terapię chorób zawodowych górników i hutników. Zaczęto budować tzw. sanatoria branżowe, między innymi: „Hutnik”, „Górnik”, z czasem i inne: „Nauczyciel”, „Budowlani”, „Papiernik”, „Dzwonkówka”, oraz „Nawigator”. W 1973 roku został otwarty Zakład Przyrodoleczniczy, w którym umieszczono całą bazę leczniczą: kąpiele, inhalacje, fizykoterapię i masaże. Trzy lata wcześniej uruchomiono także nową pijalnię „Magdalena”.
w 2005 roku, na mocy wyroku NSA, spadkobiercy Adama Stadnickiego odzyskali uzdrowisko w Szczawnicy. Od tego momentu Andrzej Mańkowski, wnuk hrabiego Adama Stadnickiego, zdecydował się zaangażować środki finansowe oraz ogromny nakład pracy by przywrócić Szczawnicy dawny splendor i czar.
Wizja rozwoju Szczawnicy Rodziny Mańkowskich wywodzi się z idei, która przyświecała ich pradziadowi. Opiera się ona na koncepcji stworzenia w Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów i dostępem do komfortowych sanatoriów, a także z bogatym zapleczem infrastrukturalnym z restauracjami i hotelami o najwyższym standardzie usług. Dla kontynuowania tych idei, w 2004 roku powstała rodzinna spółka Thermaleo, której główne kierunki działania koncentrują się właśnie w sektorze hotelarskim, gastronomicznym oraz turystycznym.
