PIENINY

PIENINY

Pieniny tworzą wyodrębnione pasmo górskie o długości ok. 35 km i szerokości do 6 km podzielone przełomami Dunajca na trzy części:

* Pieniny Spiskie między Dursztynem a Niedzicą z najwyższą kulminacją Żaru (883 m n.p.m.),

* Pieniny Właściwe leżące między Czorsztynem a Szczawnicą, ze szczytem Okrąglicy (982 m. n.p.m.) w masywie Trzech Koron

* Małe Pieniny rozciągające się między Dunajcem na wysokości Szczawnicy a przełęczą Rozdziele na wschodzie. Najwyższą kulminacją tej części pasma jest Wysoka (1050 m n.p.m.)

Najatrakcyjniejszym pod względem przyrodniczym i krajobrazowym fragmentem pasma są Pieniny Właściwe.

Szczyty mają tu piękne i ostre sylwetki a doliny miejscami postać wąwozów skalnych. Północne zbocza opadają ku dolinom stosunkowo łagodnie, zaś w stronę Dunajca obrywają się efektownie wapiennymi ścianami o wystawie południowej lub wschodniej i wysokości dochodzącej do 300 m.

POGODA 

Miejscowości Pienin Właściwych

Czerwony Klasztor

Leży na Słowacji u ujścia potoku Wielki Lipnik. Pomiędzy Czerwonym Klasztorem a Sromowcami Niżnymi zaczyna się właściwy Przełom Dunajca przez Pieniny. Nazwa miejscowości wzięła się od założonego w XIV wieku klasztoru kartuzów, którego zabudowania kryte były (i nadal są) czerwoną dachówką. Później klasztor objął zakon kamedułów. Dziś zabudowania poklasztorne, w których mieści się muzeum i restauracja, stanowią wielką atrakcję dla odwiedzających miejscowość turystów. W muzeum znajdują się ekspozycje historyczna, etnograficzna i zielarska. Na terenie obiektu warto też zwiedzić dawny gotycki kościół pw. św. Antoniego. W pobliżu poklasztornych zabudowań, w miejscu, które niegdyś było osobną wsią o nazwie Śmierdzonka, znajduje się kompleks wypoczynkowy z wodami mineralnymi i centrum zabiegowym. Z Czewonego Klasztoru rozciąga się niebywały widok na Trzy Korony.

Czorsztyn

miejscowość letniskowa położona na zachodnim krańcu Pienin Czorsztyńskich. Dawny Czorsztyn leżący u podnóża zamku, został  latach 90-tych XX wieku zalany wodami jeziora. Obecny Czorsztyn leży na wzgórzu powyżej zamku. Największą atrakcję miejscowości stanowią ruiny XIV-wiecznego zamku. Warownię wzniesiono za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Zamek miał za zadanie strzec polsko-węgierskiej granicy. Zamek został częściowo zrekonstruowany. Mieści się w nim ekspozycja muzealna. Zamkiem opiekuje się Pieniński Park Narodowy i udostępnia go do zwiedzania za niewielką opłatą. Poniżej zamku znajduje się czynna w sezonie letnim przystań gondolowa. Z kolei u szczytu Czorsztyna, na drugim jego krańcu, przy wejściu na Halę Majerz, warto zwiedzić jeden z pawilonów PPN. W środku znajduje się udostępniana do zwiedzania za darmo wystawa dotycząca pasterstwa i ekosystemu łąk i pastwisk w Pieninach. Nieopodal pawilonu warto odwiedzić prawdziwą góralską bacówkę i zakupić w niej łoscypki.

Krościenko nad Dunajcem

leży na pograniczu Groców, Pienin i Beskidu Sądeckiego. Z Krościenka wiodą najpopularniejsze pienińskie szlaki – żółty w kierunku Trzech Koron i zielony (dwa warianty) w kierunku Sokolicy. W Krościenku znajduje się siedziba dyrekcji PPN. W budynku przy ulicy Jagiellońskiej 107b warto zwiedzić wystawę przyrodniczo-architektoniczą. Krościenko słynie z wielu swoich walorów: zabytkowej zabudowy (np. ulica Zdrojowa), urokliwego rynku, gotyckiego kościoła pw. Wszystkich Świętych, wód mineralnych, wciąż żywego i pielęgnowanego folkloru pienińskiego. To w Krościenku ma swoje zakończenie dłuższy wariant spływu Dunajcem.

Sromowce Niżne

wieś nad Dunajcem u podnóża Trzech Koron. W miejscowości znajduje się drewniany kościółek z 1513r. Jego patronką jest święta Katarzyna. Dziś, po wybudowaniu nowego kościoła, stary nie jest już używany w celach religijnych. Do nowej światyni przeniesiono część zabytkowego wyposażenia, a stara służy jako galeria sztuki. Ze Sromowiec przez malowniczy Wąwóz Szopczański prowadzi żółty szlak do Przełęczy Szopka. Po drodze, gdy skończą się już wiejskie zabudowania, turyści mijają jeden z pawilonów PPN (wystawa dotycząca ekosystemu muraw naskalnych Pienin  oraz wystawa etnograficzna – wstęp wolny) i popularne pienińskie schronisko Trzy Korony. W Sromowcach Niżnych można tez wsiąść na tratwę i skorzystać ze spływu Dunajcem, ponieważ Polskie Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich uruchomiło tam drugą przystań. W Sromowcach Niżnych często startują też spływy pontonowe.

Sromowce Wyżne

leżą poniżej Jeziora Sromowieckiego. Miejscowość jest bardzo stara. Pierwsze ślady działalności człowieka, jakie tu znaleziono, pochodzą z epoki paleolitu i neolitu, zaś nowożytne początki miejscowości sięgają XIIIw. Dawniej nosiła nazwę Przekop. Nad zalewem sromowieckim działa elektrownia wodna. W centrum miejscowości stoi kościół z 1875r. Przy nim na zabytkowym cmentarzu odnaleźć można groby Drohojowskich, dawnych właściecieli dóbr czorsztyńskich. W przysiółku zwanym Sromowcami Kątami znajduje się przystań flisacka, gdzie swój początek bierze trasa spływu Dunajcem. Na przystani można bezpłatnie zwiedzić pawilon PPN z wystawą przyrodniczą. Ze Kątów wiedzie czerwony szlak pod Macelak.

Niedzica

jako duża miejscowość przypomina stare miesteczko. Jej największą atrakcją (położoną nieco z boku w administracyjnie wyodrębnionej wsi o nazwie Niedzica Zamek) jest średniowieczny Zamek Dunajec.  Warownia strzegła niegdyś węgierskiego brzegu Dunajca. Dziś leży na Zalewem Czorsztyńskim a po starej dolinie Dunajca pozostały tylko wspomnienia. Oprócz części muzealnej w zamku mieści się restauracja i hotel. Z zamkiem związanych jest wiele legend. Jedna z nich, wielce prawdopodobna, mówi o inkaskim skarbie zakopanym gdzieś na terenie zamku. Historyczne związki rodu Berzeviczych (dawnych administratorów zamku) z Inkami to temat rzeka,  warto o tym poczytać w przewodnikach lub na stronach internetowych. W Niedzicy znajduje się też XV-wieczny pw. św. Batrłomieja. Jego wystrój wewnętrzny jest późnobarokowy, pełen przepychu.

Miejscowości w Małych Pieninach

Szczawnica

miasto uzdrowiskowe leżące w dolinie Grajcarka. Świetna baza wypadowa w Pieniny i Beskid Sądecki. Miejscowość atrakcyjna turystycznie, rekreacyjnie i kulturalnie. Nazwa miejscowości związana jest z obecnymi tu i wciąż czynnymi źródłami wód mineralnych tzw. szczaw. Rozwój uzdrowiska nastapił w XIXw. dzięki jego właścicielowi Józefowi Szalayowi. Obecna Szczawnica rozwita dzięki obecnym właścicielom Szczawnicy rodzinie Mańkowskich, Uzdrowisku Szaczawnica i spółce Thermaleo, inwestycjom miejskim i wielu pojedynczym prywatnym przedsiębiorcom, którzy nie szczędzą starań o porzeszenie oferty turystycznej miasta. W Szczawnicy warto zwiedzić zabytkowe centrum uzdrowiska z Placem Dietla, przespacerować się promenadą nad Grajcarkiem, uczestniczyć w jednej w wielu plenerowych i innych imprez kulturalnych, a także wypożyczyć rower i udać się ścieżką rowerową w kierunku Czerwonego Klasztoru. Tuż obok centrum Szczawnicy znajduje się wyciąg krzesełkowy na Palenicę. Na szczycie, skąd rozciągają się piękne widoki na Tatry i na Pieniny, ulokowano rynnę grawitacyjną, kilka punktów gastronomicznych. W zimie czynnę są tutaj stoki narciarskie o różnej długości i stopniu trudności. Do sportów, z których Szczawnica słynie, należy kajakarstwo. Obok przystani końcowej spływu Dunajcem ulokowany jest tor kajakowy. Pomiędzy Szczawnicą a Leśnicą na drodze Pienińskiej przebiega turystyczne pieszo-rowerowe przejście graniczne. Miejscowość dysponuje bogatą bazą noclegową a takżę ofertą sanatoryjno-wypoczynkową.

Szlachtowa

wieś pomiędzy Szczawnicą a Jaworkami. Dawna wieś rusińska wchodząca w skład tzw. Rusi Szlachtowskiej. Zamieszkiwali ją Rusini Szlachtowscy, zwani też Rusnakami (jedna z gałęzi łemkowszczyzny). Była to ludność wyznania grecko-katolickiego, wysiedlona z Rusi Szlachtowskiej podczas Akcji Wisła przeprowadzonej w 1947r. w celu rozproszenia mniejszości narodowej. W miejscowości zachowała się cerkiew grecko-katolicka wybudowana na początku XXw. w stylu bizantyjskim.  Jej okazała biała kopuła wznosi się w centrum wsi. Ciekawe wnętrze kryje zabytkowy ikonostas. W Szlachtowej od 2015r. znajduje się Muzeum Pienińskie przeniesione ze Szczawnicy.

Jaworki

wieś połemkowska (część dawnej Rusi Szlachtowskiej) leżąca u podnóża Małych Pienin. Słynie z Wąwozu Homole, rezerwatu przyrody udostępnianego do zwiedzania. Jego stromy kanion jest atrakcyjny widokowo, turystycznie jak i przyrodniczo. Nad Jaworkami wznosi się była cerkiew grecko-katolicka z 1798r., obecny kościół pw. św. Jana Chrzciciela. Odrestaurowane wnętrze zachwyca polichromią i zabytkowym ikonostasem. W Jaworkach przy ulicy Biała Woda, która była niegdyś osobną miejscowością znajduje się też drugi znany rezerwat – Biała Woda. Pomiędzy Jaworkami a Słowacją wyznaczono kilka turystycznych przejść granicznych np.Biała Woda – Litmanowa, Jaworki – Straniany. Jaworki są atrakcyjne turystycznie, znajduje się tu stadnina koni, w centrum stoi karczma w stylu regionalnym, na okolicznych wzgórzach prowadzona jest tradycyjna gospodarska paterska, wypas owiec. Jaworki słyną też z Muzycznej Owczarni, klubu muzycznego, w którym koncertują gwiazdy scen polskich i zagranicznych w tym Nigel Kennedy, Krystyna Prońko, Wojciech Pilichowski i wielu wielu innych.

Leśnica

to słowacka miejscowość leżąca u podnóża Pienin. Od przejścia granicznego można do niej dotrzeć drogą asfaltową, która w pewnym momencie wiedzie wzdłuż malowniczego Przełomu Leśnickiego Potoku. Nad nim wznosi się masyw Bystrzyka. Leśnica jest popularnym celem wycieczek szczawnickich turystów. Jeszcze przed wsią ulokowane są karczma i sklepy, obok których można usiąśći, by posłuchać przygrywającej tam w sezonie letnim cygańsko-góralskiej kapeli. Przez Leśnicę można przejechać rowerem i wyjechać na widokowe Magurskie Sedlo, punkt położony ponad 700m.n.p.m.